Đăng ký
Đăng nhập
Bảo hiểm xã hội tự nguyện là một chính sách an sinh nhân văn của Nhà nước, cho phép người lao động không thuộc diện bắt buộc có thể tích lũy để hưởng lương hưu và các trợ cấp khác. Để hiểu rõ về điều kiện đăng ký, mức đóng cụ thể và quyền lợi được hưởng, mời bạn theo dõi bài viết dưới đây.
Bảo hiểm xã hội tự nguyện là gì?
Bảo hiểm xã hội tự nguyện (hay BHXH tự nguyện) là loại hình bảo hiểm xã hội do Nhà nước tổ chức mà người tham gia được quyền lựa chọn mức đóng và phương thức đóng phù hợp với thu nhập của bản thân.
Đây là chính sách an sinh xã hội nhân văn của Nhà nước, nhằm tạo điều kiện cho người lao động thuộc khu vực phi chính thức (như lao động tự do, nông dân, người buôn bán nhỏ…) cũng được hưởng lương hưu và các chế độ an sinh khi về già, tương tự như người lao động tham gia BHXH bắt buộc.
Điều kiện tham gia BHXH tự nguyện
Theo quy định, công dân Việt Nam có thể đăng ký tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện khi đáp ứng đồng thời hai điều kiện sau:
- Đã đủ 15 tuổi trở lên.
- Không thuộc nhóm đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc.
Theo Khoản 4, Điều 2 Luật Bảo hiểm xã hội số 58/2014/QH13, những điều kiện này giúp mở rộng cánh cửa an sinh xã hội cho một bộ phận lớn người lao động tự do, nông dân và các đối tượng khác
Đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện
Đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện rất đa dạng, chủ yếu là những người lao động không có hợp đồng lao động hoặc có hợp đồng dưới 01 tháng. Cụ thể, các đối tượng có thể tham gia BHXH tự nguyện bao gồm:
- Người lao động làm việc theo hợp đồng lao động dưới 01 tháng.
- Người hoạt động không chuyên trách ở thôn, ấp, bản, sóc, làng, tổ dân phố, khu, khu phố.
- Người lao động giúp việc gia đình.
- Người tham gia các hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ không hưởng tiền lương.
- Xã viên không hưởng tiền lương, tiền công làm việc trong hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã.
- Người nông dân, người lao động tự tạo việc làm.
- Người lao động đã đủ điều kiện về tuổi đời nhưng chưa đủ điều kiện về thời gian đóng để hưởng lương hưu.
- Người tham gia khác đáp ứng đủ điều kiện.
BHXH tự nguyện gồm những chế độ nào? Lợi ích khi tham gia
Theo Khoản 2 Điều 4 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 và Luật BHXH sửa đổi năm 2024 (có hiệu lực từ 01/7/2025), bảo hiểm tự nguyện có mấy chế độ? Người tham gia BHXH tự nguyện sẽ được hưởng các chế độ sau:
- Chế độ hưu trí: Hưởng lương hưu hàng tháng, trợ cấp một lần khi nghỉ hưu, rút BHXH một lần và bảo lưu thời gian đóng.
- Chế độ tử tuất: Hưởng trợ cấp mai táng, trợ cấp tuất một lần.
- Chế độ thai sản (từ 01/7/2025): Lao động nữ sinh con hoặc lao động nam có vợ sinh con được hỗ trợ 2 triệu đồng/con nếu đóng đủ từ 6 tháng trở lên trong 12 tháng trước khi sinh.
- Chế độ tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp (từ 01/7/2025): Theo quy định của Luật An toàn, vệ sinh lao động.
- Quyền lợi về khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế: Được cấp thẻ BHYT miễn phí khi hưởng lương hưu.
Như vậy, lợi ích của bảo hiểm xã hội tự nguyện mang lại cho người tham gia là rất lớn, bao gồm:
- Có lương hưu hàng tháng khi về già, đảm bảo nguồn thu nhập ổn định
- Được cấp thẻ BHYT miễn phí trong suốt thời gian hưởng lương hưu (với mức hưởng 95% chi phí khám chữa bệnh đúng tuyến)
- Được Nhà nước hỗ trợ một phần kinh phí khi tham gia (từ 10% – 30% mức đóng theo chuẩn hộ nghèo nông thôn)
- Thân nhân được bảo vệ với chế độ tử tuất (trợ cấp mai táng, trợ cấp tuất) nếu người tham gia không may qua đời
- Người tham gia được quyền lựa chọn mức đóng và phương thức đóng phù hợp với khả năng tài chính
- Kể cả khi chưa đủ điều kiện hưởng lương hưu, bạn vẫn có thể bảo lưu thời gian đóng để cộng dồn cho những lần tham gia sau
Có thể thấy, quyền lợi bảo hiểm xã hội tự nguyện ngày càng được mở rộng, tạo điều kiện tốt nhất cho người dân chủ động tham gia và hưởng các chế độ an sinh xã hội.
Cách tham gia và phương thức đóng BHXH tự nguyện
Cách tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện và phương thức đóng ngày càng đa dạng, tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho người dân.
Cách tham gia
Hiện nay, bạn có thể đăng ký BHXH tự nguyện theo hai hình thức: trực tiếp hoặc trực tuyến. Cụ thể:
Tham gia trực tiếp
- Người dân đủ điều kiện có thể đến trực tiếp cơ quan BHXH cấp huyện/tỉnh nơi mình cư trú (có thể là tạm trú hoặc thường trú) hoặc các điểm/đại lý thu BHXH, BHYT (như UBND các xã, phường, thị trấn, Bưu điện).
- Hồ sơ cần chuẩn bị bao gồm: Tờ khai tham gia, điều chỉnh thông tin BHXH, BHYT theo mẫu TK1-TS mới nhất và thẻ căn cước/CCCD (bản cứng hoặc bản điện tử) để đối chiếu thông tin.
- Sau khi hồ sơ hợp lệ, cơ quan BHXH sẽ hướng dẫn bạn thực hiện đóng tiền.
Tham gia trực tuyến
- Truy cập Cổng Dịch vụ công BHXH Việt Nam.
- Đăng nhập bằng tài khoản bảo hiểm xã hội cá nhân.
- Chọn mục “Đóng BHXH điện tử” -> “Đăng ký tham gia đóng BHXH tự nguyện”.
- Kê khai thông tin cá nhân đầy đủ, chính xác và chọn loại đối tượng tham gia.
- Xác nhận thông tin và thực hiện thanh toán nộp tiền BHXH trực tuyến.
Phương thức đóng
Phương thức đóng BHXH tự nguyện rất linh hoạt, cho phép người tham gia chủ động lựa chọn phù hợp với khả năng tài chính của mình:
Đóng định kỳ:
- Hàng tháng.
- 03 tháng một lần.
- 06 tháng một lần.
- 12 tháng một lần.
- Đóng một lần cho nhiều năm về sau (không quá 05 năm/lần đóng) với mức thấp hơn mức đóng hàng tháng.
Đóng một lần cho những năm còn thiếu:
- Áp dụng cho người đã đủ tuổi hưởng lương hưu nhưng thời gian đóng còn thiếu không quá 10 năm.
- Nếu thời gian đóng còn thiếu trên 10 năm, người tham gia tiếp tục đóng định kỳ theo một trong các phương thức trên cho đến khi thời gian còn thiếu không quá 10 năm thì được đóng một lần cho số năm còn thiếu.
Mức đóng BHXH tự nguyện
Đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện bao nhiêu là câu hỏi của nhiều người. Theo Điều 87 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 và các văn bản hướng dẫn, mức đóng BHXH tự nguyện được quy định như sau:
Người tham gia đóng bằng 22% mức thu nhập tháng do mình lựa chọn để đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất.
- Mức thu nhập tháng làm căn cứ đóng thấp nhất: Bằng mức chuẩn hộ nghèo khu vực nông thôn (Hiện là 1.500.000 đồng/tháng)
- Mức thu nhập tháng làm căn cứ đóng cao nhất: Bằng 20 lần mức lương cơ sở (hoặc mức tham chiếu mới, ví dụ từ 01/07/2024 là 20 x 2.340.000 = 46.800.000 đồng/tháng)
Mức đóng = 22% x Mức thu nhập chọn đóng BHXH tự nguyện – Mức nhà nước hỗ trợ đóng
Trong đó, Nhà nước hỗ trợ một phần kinh phí đóng BHXH tự nguyện theo tỷ lệ phần trăm trên mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn trong thời gian tối đa 10 năm:
| TT | Đối tượng | Phần trăm (%) hỗ trợ | Số tiền hỗ trợ (trên mức chuẩn hộ nghèo 1.500.000đ/tháng) |
| 1 | Hộ nghèo | 50% | 1.500.000 x 22% x 50% = 165.000 |
| 2 | Hộ cận nghèo | 40% | 1.500.000 x 22% x 40% = 132.000 |
| 3 | Người dân tộc thiểu số | 30% | 1.500.000 x 22% x 30% = 99.000 |
| 4 | Đối tượng khác (thông thường) | 20% | 1.500.000 x 22% x 20% = 66.000 |
Ví dụ: Nếu bạn thuộc đối tượng khác và chọn mức thu nhập đóng là 5 triệu đồng/tháng, số tiền đóng BHXH tự nguyện hàng tháng của bạn sẽ là: 22% x 5.000.000 đồng – 33.000 đồng = 1.067.000 đồng.
Mức hưởng bảo hiểm xã hội tự nguyện
Mức hưởng bảo hiểm xã hội tự nguyện được quy định chi tiết tại Chương 4 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 và Luật BHXH sửa đổi năm 2024. Nhìn chung, người tham gia sẽ được hưởng các chế độ như sau, phụ thuộc vào mức đóng và thời gian đóng của người tham gia.
Chế độ hưu trí
- Điều kiện hưởng lương hưu: Đủ thời gian đóng BHXH từ 15 năm trở lên (theo Luật BHXH sửa đổi có hiệu lực từ 2025 – trước đó là 20 năm) và đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định. Năm 2024, tuổi nghỉ hưu đối với lao động Nam là 61 tuổi và đối với lao động Nữ là 56 tuổi 4 tháng. Tuổi nghỉ hưu sẽ tiếp tục tăng dần theo lộ trình.
- Mức hưởng lương hưu hàng tháng được tính theo công thức:
Lương hưu hàng tháng = Tỷ lệ hưởng x Bình quân thu nhập tháng đóng BHXH
Tỷ lệ hưởng khởi điểm là 45% (với nam đóng 20 năm, nữ đóng 15 năm), sau đó mỗi năm đóng thêm được cộng 2%, tối đa 75%.
- Mức hưởng khi rút BHXH một lần: Được tính theo số năm đã đóng BHXH, cứ mỗi năm được tính bằng 1,5 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH cho những năm đóng trước năm 2014 và 02 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi.
Chế độ tử tuất
- Trợ cấp mai táng: Bằng 10 lần mức lương cơ sở (hoặc mức tham chiếu) tại thời điểm người tham gia qua đời, nếu người đó có thời gian đóng BHXH tự nguyện từ đủ 60 tháng trở lên hoặc đang hưởng lương hưu.
- Trợ cấp tuất một lần: Thân nhân người qua đời sẽ được nhận trợ cấp tuất một lần, tính theo số năm đóng BHXH, tương tự cách tính rút BHXH một lần. Trường hợp đang hưởng lương hưu mà qua đời, mức trợ cấp sẽ tính theo thời gian đã hưởng lương hưu.
Giải đáp những câu hỏi về BHXH tự nguyện
Bảo hiểm xã hội tự nguyện có từ năm nào?
Chính sách BHXH tự nguyện được triển khai tại Việt Nam từ ngày 01/01/2008 theo Luật Bảo hiểm xã hội 2006 (hiện đã được thay thế bởi Luật BHXH 2014 và sửa đổi 2024). Đây là một cột mốc quan trọng trong việc mở rộng diện bao phủ an sinh xã hội cho mọi người dân.
Có nên đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện không?
Câu trả lời chắc chắn là CÓ. Nếu bạn là lao động tự do và không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, việc có nên đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện là điều rất nên làm.
Bởi vì, đây là hình thức “tích lũy” an toàn nhất do Nhà nước bảo hộ, giúp bạn có một khoản lương hưu ổn định khi về già, không phải phụ thuộc vào con cháu. Hơn nữa, bạn còn được cấp thẻ BHYT miễn phí để chăm sóc sức khỏe và (theo luật mới) còn được hưởng trợ cấp thai sản.
Bảo hiểm xã hội tự nguyện đóng bao nhiêu năm?
Về thời gian đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện để hưởng lương hưu, theo quy định mới tại Luật BHXH 2024 (áp dụng từ 1/7/2025), người tham gia chỉ cần đóng đủ 15 năm (thay vì 20 năm như trước đây) và đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định là sẽ đủ điều kiện hưởng lương hưu hàng tháng.
Trên 60 tuổi có được đóng BHXH tự nguyện không?
Trên 60 tuổi có được đóng BHXH tự nguyện không? Câu trả lời là CÓ.
Đối với người trên 60 tuổi (đã đủ tuổi nghỉ hưu) nhưng chưa đủ số năm đóng (ví dụ mới đóng được 10 năm), họ hoàn toàn có thể tiếp tục tham gia. Đặc biệt, nếu số năm còn thiếu không quá 10 năm (ví dụ thiếu 8 năm), họ có thể chọn phương thức đóng 1 lần cho những năm còn thiếu để đủ điều kiện hưởng lương hưu ngay lập tức.
Lời kết
Hy vọng bài viết đã cung cấp những thông tin hữu ích về bảo hiểm xã hội tự nguyện. Việc chủ động tham gia chính sách an sinh này là một sự chuẩn bị tài chính cần thiết, giúp bạn an tâm hơn về cuộc sống khi hết tuổi lao động và đảm bảo có một nguồn thu nhập ổn định.
