Cá nhân kinh doanh có cần đăng ký kinh doanh không? Phải đóng thuế và lệ phí gì?

Với những cá nhân bắt đầu tự kinh doanh, câu hỏi về việc có cần đăng ký kinh doanh hay không luôn là mối bận tâm hàng đầu. Bên cạnh đó, việc thực hiện nghĩa vụ tài chính như phải đóng những loại thuế và lệ phí gì cũng là một vấn đề quan trọng cần nắm rõ. Việc hiểu đúng các quy định này không chỉ giúp cá nhân kinh doanh hoạt động hợp pháp mà còn tránh được những rủi ro về mặt pháp lý và tài chính.

Bài viết này sẽ làm rõ các trường hợp cá nhân kinh doanh phải đăng ký, các loại thuế, phí phải nộp và những điều cần lưu ý để tuân thủ đúng quy định của pháp luật.

Cá nhân kinh doanh là gì? Có bắt buộc phải đăng ký kinh doanh?

Căn cứ theo quy định tại khoản 1 Điều 3 Nghị định 39/2007/NĐ-CP quy định về khái niệm cá nhân hoạt động thương mại cụ thể như sau:

Giải thích từ ngữ

Trong Nghị định này, một số từ ngữ đ­ược hiểu nh­ư sau:

1. Cá nhân hoạt động th­ương mại là cá nhân tự mình hàng ngày thực hiện một, một số hoặc toàn bộ các hoạt động đ­ược pháp luật cho phép về mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ và các hoạt động nhằm mục đích sinh lợi khác như­ng không thuộc đối t­ượng phải đăng ký kinh doanh theo quy định của pháp luật về đăng ký kinh doanh và không gọi là “th­ương nhân” theo quy định của Luật Thương mại. Cụ thể bao gồm những cá nhân thực hiện các hoạt động th­ương mại sau đây:

a) Buôn bán rong (buôn bán dạo) là các hoạt động mua, bán không có địa điểm cố định (mua rong, bán rong hoặc vừa mua rong vừa bán rong), bao gồm cả việc nhận sách báo, tạp chí, văn hóa phẩm của các th­ương nhân đ­ược phép kinh doanh các sản phẩm này theo quy định của pháp luật để bán rong;

b) Buôn bán vặt là hoạt động mua bán những vật dụng nhỏ lẻ có hoặc không có địa điểm cố định;

c) Bán quà vặt là hoạt động bán quà bánh, đồ ăn, n­ước uống (hàng nước) có hoặc không có địa điểm cố định;

d) Buôn chuyến là hoạt động mua hàng hóa từ nơi khác về theo từng chuyến để bán cho người mua buôn hoặc ng­ười bán lẻ;

đ) Thực hiện các dịch vụ: đánh giày, bán vé số, chữa khóa, sửa chữa xe, trông giữ xe, rửa xe, cắt tóc, vẽ tranh, chụp ảnh và các dịch vụ khác có hoặc không có địa điểm cố định;

e) Các hoạt động thương mại một cách độc lập, th­ường xuyên không phải đăng ký kinh doanh khác.

>> Có thể bạn quan tâm: Điểm mới nổi bật trong Luật Thuế TNDN 2025 (Luật số 67/2025/QH15) – Doanh nghiệp cần biết

Khoản 2 Điều 79 Nghị định 01/2021/NĐ-CP nêu rõ các trường hợp không bắt buộc phải thực hiện thủ tục đăng ký kinh doanh, bao gồm:

– Hộ gia đình hoạt động trong lĩnh vực sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp hoặc làm muối;

– Người bán hàng rong, quà vặt;

– Người buôn chuyến, kinh doanh lưu động;

– Cá nhân kinh doanh theo mùa vụ;

– Người cung cấp dịch vụ với mức thu nhập thấp.

(Lưu ý: ngoại trừ những ngành, nghề kinh doanh có điều kiện theo quy định pháp luật).

Như vậy, cá nhân kinh doanh được hiểu là người thực hiện hoạt động thương mại, kinh doanh ngành nghề hợp pháp nhưng không tiến hành đăng ký kinh doanh.

Khi nào cá nhân kinh doanh bắt buộc phải đăng ký kinh doanh?

Nếu cá nhân kinh doanh là người hoạt động thương mại độc lập, thường xuyên nhưng thuộc nhóm không phải đăng ký kinh doanh theo khoản 1 Điều 3 Nghị định 39/2007/NĐ-CP, thì không cần thực hiện thủ tục đăng ký.

Ngược lại, trường hợp cá nhân kinh doanh là thương nhân hoặc thực hiện các hoạt động liên quan đến thương mại nhưng không nằm trong phạm vi được miễn theo khoản 1 Điều 3 Nghị định 39/2007/NĐ-CP, thì phải tiến hành đăng ký kinh doanh theo quy định pháp luật.

>> Quan tâm ngay kênh Zalo OA của xCyber để cập nhật những tin tức mới nhất về Thuế, Kế toán, BHXH, các CTKM hấp dẫn và những kiến thức chuyên môn cần thiết

Cá nhân kinh doanh cần đóng những loại thuế và lệ phí nào?

(1) Lệ phí môn bài

Theo Điều 2 Nghị định 139/2016/NĐ-CP, đối tượng phải nộp lệ phí môn bài bao gồm các tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ, trong đó có cả cá nhân, nhóm cá nhân và hộ gia đình kinh doanh.

Điều này đồng nghĩa với việc, chỉ cần có hoạt động kinh doanh, cá nhân sẽ thuộc diện phải đóng lệ phí môn bài.

Tuy nhiên, pháp luật cũng quy định một số trường hợp được miễn, cụ thể:

– Cá nhân kinh doanh có doanh thu hằng năm không vượt quá 100 triệu đồng.

– Cá nhân, nhóm cá nhân, hộ gia đình kinh doanh không thường xuyên hoặc không có địa điểm cố định.

– Cá nhân, nhóm cá nhân, hộ gia đình làm nghề sản xuất muối.

– Tổ chức, cá nhân, nhóm cá nhân, hộ gia đình nuôi trồng, khai thác thủy hải sản và cung cấp dịch vụ hậu cần nghề cá.

(2) Thuế thu nhập cá nhân và thuế giá trị gia tăng

Theo quy định, mọi cá nhân hoạt động sản xuất, kinh doanh trong bất kỳ lĩnh vực hay ngành nghề nào được pháp luật cho phép đều thuộc diện phải nộp thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân.

Tuy nhiên, vẫn có một số trường hợp được miễn cả hai loại thuế này, cụ thể:

– Cá nhân có doanh thu kinh doanh trong năm không vượt quá 100 triệu đồng.

– Cá nhân trực tiếp sản xuất nông, lâm nghiệp, làm muối, nuôi trồng hoặc khai thác thủy sản mà sản phẩm chưa qua chế biến thành dạng khác, hoặc chỉ mới sơ chế thông thường.

Việc nắm rõ các quy định về đăng ký kinh doanh và nghĩa vụ thuế, lệ phí là bước đi đầu tiên và quan trọng nhất đối với mọi cá nhân khi bắt đầu con đường kinh doanh. Hy vọng bài viết này đã cung cấp những thông tin cần thiết, giúp bạn hiểu rõ hơn về trách nhiệm pháp lý và tài chính của mình, từ đó hoạt động kinh doanh một cách hợp pháp, bền vững và hiệu quả.

> Hộ kinh doanh tham khảo hệ sinh thái xCyber – bước chuẩn bị cần có và toàn diện cho Hộ kinh doanh giai đoạn đầu.
+ xCyber Book – Phần mềm Kế toán hiệu suất cao: https://xcyber.vn/xcyberbooks-phan-mem-ke-toan-truc-tuyen/

+xCyber Bill – Phần mềm Hóa đơn điện tử toàn diện: https://xcyber.vn/xcyberbill-phan-mem-hoa-don-dien-tu/

+ xCyber Care – Phần mềm BHXH Điện tử: https://xcyber.vn/xcybercare-phan-mem-bhxh-dien-tu/

+ xCyber Contract – Phần mềm Hợp đồng điện tử linh hoạt: https://xcyber.vn/xcybercontract-phan-mem-hop-dong-dien-tu/