Đăng ký
Đăng nhập
Bảo hiểm thai sản cho người không đi làm là mối quan tâm của nhiều chị em nội trợ, nghỉ việc trước sinh hoặc làm tự do. Theo Luật Bảo hiểm xã hội 2024, dù không còn đi làm, bạn vẫn có thể nhận trợ cấp thai sản nếu đáp ứng đủ điều kiện tham gia BHXH. Cùng tìm hiểu rõ các trường hợp được hưởng, quyền lợi và thủ tục nhận bảo hiểm cho người không đi làm trong bài viết dưới đây.
Các trường hợp hưởng bảo hiểm thai sản cho người không đi làm
Người không đi làm có được hưởng bảo hiểm thai sản không? Câu trả lời là có thể được hưởng, tùy theo tình trạng tham gia bảo hiểm xã hội của người lao động hoặc của chồng. Theo Luật Bảo hiểm xã hội 2024, người không đi làm vẫn có thể được hưởng bảo hiểm thai sản nếu đáp ứng đủ điều kiện trong một số trường hợp sau:
Trường hợp 1: Lao động nữ tham gia BHXH bắt buộc sau đó nghỉ việc không đi làm hưởng chế độ thai sản
Đây là nhóm đối tượng phổ biến nhất trong bảo hiểm thai sản cho người không đi làm. Theo quy định tại Điều 53 Luật Bảo hiểm xã hội 2024, lao động nữ sau khi nghỉ việc nhưng vẫn đáp ứng đủ điều kiện về thời gian đóng BHXH thì vẫn được nhận chế độ thai sản đầy đủ.
Điều kiện được hưởng
- Lao động nữ đã đóng BHXH bắt buộc từ đủ 6 tháng trở lên trong 12 tháng trước khi sinh con.
- Thời điểm sinh con vẫn còn trong thời hạn 12 tháng kể từ tháng ngừng đóng BHXH.
- Hồ sơ, thông tin về quá trình tham gia BHXH phải được cơ quan BHXH xác nhận hợp lệ.
Các mức trợ cấp và quyền lợi được hưởng
Khi lao động nữ không đi làm nhưng vẫn đủ điều kiện hưởng bảo hiểm thai sản, các chế độ và quyền lợi được quy định tại Điều 38 và Điều 41 Luật BHXH 2014, cụ thể như sau:
Trợ cấp một lần khi sinh con
- Mức hưởng trợ cấp một lần bằng 02 lần mức lương cơ sở tại tháng sinh con cho mỗi con.
- Từ ngày 01/7/2024, mức trợ cấp tương ứng là 4,68 triệu đồng/con.
Tiền trợ cấp thai sản hàng tháng
- Nếu đã tham gia BHXH từ đủ 6 tháng trở lên trong 12 tháng trước khi sinh con: Được hưởng 100% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH của 6 tháng liền kề trước khi nghỉ việc.
- Nếu đóng BHXH dưới 6 tháng: Mức hưởng được tính theo bình quân tiền lương tháng của các tháng đã đóng.
- Trường hợp tính lẻ ngày: Mức trợ cấp theo tháng được chia cho 30 để xác định số tiền hưởng cho mỗi ngày nghỉ thai sản.
Chế độ nghỉ dưỡng sức, phục hồi sức khỏe sau sinh
Theo Khoản 1 Điều 60 Luật BHXH năm 2024, sau khi hết thời gian nghỉ thai sản, nếu trong 30 ngày đầu đi làm mà sức khỏe chưa phục hồi, người lao động được nghỉ dưỡng sức từ 5–10 ngày (10 ngày với lao động nữ sinh một lần từ 2 con trở nên, 7 ngày với lao động nữ sinh con phải phẫu thuật. 5 ngày với các trường hợp khác)
- Mức hưởng trợ cấp dưỡng sức mỗi ngày bằng 30% mức lương cơ sở tại thời điểm nghỉ.
- Với mức lương cơ sở hiện hành là 2.340.000 đồng, tiền dưỡng sức mỗi ngày là:
2.340.000 × 30% = 720.000 đồng/ngày.
Trường hợp 2: Người vợ không đi làm sinh con có chồng tham gia BHXH bắt buộc
Trong bảo hiểm thai sản cho người không đi làm, nếu người vợ không có việc làm hoặc không tham gia BHXH, người chồng vẫn có thể được hưởng chế độ thai sản khi đáp ứng đủ điều kiện theo quy định của pháp luật. Quyền lợi này được xem là một phần hỗ trợ quan trọng giúp gia đình giảm bớt gánh nặng tài chính sau sinh.
Điều kiện được hưởng
Theo Khoản 2, Điều 9 Thông tư 59/2015/TT-BLĐTBXH, lao động nam đang tham gia BHXH bắt buộc có vợ sinh con sẽ được hưởng trợ cấp thai sản nếu:
- Chỉ có người chồng tham gia BHXH, còn người vợ không tham gia BHXH.
- Người chồng đã đóng BHXH từ đủ 06 tháng trở lên trong 12 tháng trước khi vợ sinh con.
Khi đáp ứng các điều kiện trên, người chồng có thể được hưởng cả trợ cấp một lần khi vợ sinh con và trợ cấp thai sản trong thời gian nghỉ chăm vợ sinh.
Các mức trợ cấp và quyền lợi được hưởng
Trợ cấp một lần khi vợ sinh con
- Mức hưởng: 02 lần mức lương cơ sở cho mỗi con.
- Áp dụng từ ngày 01/7/2024, mức trợ cấp tương ứng là 4,68 triệu đồng/con, căn cứ vào mức lương cơ sở hiện hành tại thời điểm sinh.
Ví dụ: Nếu vợ sinh đôi, người chồng đủ điều kiện sẽ được nhận 4,68 triệu × 2 = 9,36 triệu đồng tiền trợ cấp một lần.
Trợ cấp thai sản trong thời gian nghỉ làm
Bên cạnh khoản trợ cấp một lần, người chồng được nghỉ làm và hưởng tiền trợ cấp thai sản theo quy định tại Điều 54 Luật BHXH 2024, cụ thể:
- Nghỉ 05 ngày làm việc khi vợ sinh thường.
- Nghỉ 07 ngày làm việc nếu vợ sinh con phải phẫu thuật hoặc sinh con dưới 32 tuần tuổi.
- Nghỉ 10–14 ngày làm việc nếu sinh đôi trở lên hoặc có biến chứng đặc biệt.
Mức hưởng được tính như sau:
- Nếu đã tham gia BHXH đủ 6 tháng trở lên: được hưởng 100% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH của 06 tháng trước khi nghỉ việc.
- Nếu thời gian đóng BHXH dưới 6 tháng: mức hưởng tính theo bình quân tiền lương tháng của các tháng đã đóng.
- Trợ cấp một ngày được tính bằng: Mức hưởng của tháng / 24 ngày làm việc.
Trường hợp 3: Lao động nữ tham gia BHXH tự nguyện và đáp ứng điều kiện về thời gian tham gia
Căn cứ theo khoản 3 Điều 4 Luật Bảo hiểm xã hội 2024, trợ cấp thai sản là một trong những chế độ bảo hiểm tự nguyện mới được bổ sung, có hiệu lực từ ngày 01/7/2025. Điều này đồng nghĩa, lao động nữ không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc vẫn có thể nhận bảo hiểm thai sản cho người không đi làm, nếu đáp ứng đủ điều kiện về thời gian đóng BHXH tự nguyện theo quy định.
Điều kiện được hưởng
- Lao động nữ phải đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện từ đủ 06 tháng trở lên trong thời gian 12 tháng trước khi sinh con (theo Điều 94 Luật BHXH 2024).
- Hồ sơ đề nghị hưởng trợ cấp thai sản cần được nộp trong vòng 60 ngày kể từ ngày sinh con (theo Điều 97 Luật BHXH 2024).
Mức trợ cấp và quyền lợi
- Mức trợ cấp thai sản: 2.000.000 đồng/lần sinh con.
- Ngoài ra, lao động nữ là người dân tộc thiểu số hoặc người dân tộc Kinh có chồng là người dân tộc thiểu số thuộc hộ nghèo còn được hưởng thêm chính sách hỗ trợ riêng (theo khoản 1 Điều 95 Luật BHXH 2024).
Như vậy, kể từ ngày 01/7/2025, việc tham gia BHXH tự nguyện không chỉ giúp người lao động được hưởng lương hưu mà còn mở rộng quyền lợi về chế độ thai sản bảo hiểm xã hội đối với người không đi làm, mang lại sự bảo đảm tốt hơn cho lao động nữ không có việc làm ổn định.
Thủ tục hưởng chế độ thai sản cho người không đi làm
Không chỉ cần đáp ứng điều kiện, để được nhận bảo hiểm thai sản cho người không đi làm thì cần thực hiện đúng thủ tục để được nhận tiền từ quỹ BHXH. Việc nộp hồ sơ đầy đủ, đúng thời hạn là yếu tố quyết định để quyền lợi được chi trả nhanh chóng. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết hồ sơ và các bước thực hiện.
Hồ sơ cần chuẩn bị để hưởng bảo hiểm chế độ thai sản cho người không đi làm:
- Bản sao giấy khai sinh hoặc trích lục khai sinh của con.
- Bản sao giấy chứng sinh của con.
- Giấy chứng nhận phẫu thuật hoặc giấy tờ chứng minh sinh con dưới 32 tuần tuổi (nếu có).
- Giấy chứng tử của con (trong trường hợp con chết).
- Giấy chứng tử của mẹ (trong trường hợp mẹ chết sau sinh).
- Trích sao hồ sơ bệnh án hoặc giấy ra viện của người mẹ (trong trường hợp con chết sau khi sinh mà chưa được cấp giấy chứng sinh).
- Giấy tờ khác tùy theo từng trường hợp cụ thể như giấy xác nhận của cơ sở khám chữa bệnh về tình trạng sức khỏe của mẹ sau sinh.
- Đơn đề nghị hưởng chế độ thai sản (mẫu 01B-HSB).
Thủ tục giải quyết hồ sơ hưởng bảo hiểm thai sản cho người không đi làm được thực hiện theo quy trình rõ ràng, minh bạch do cơ quan BHXH quy định.
Bộ phận Tiếp nhận – Trả kết quả tại cơ quan BHXH nơi người lao động tham gia có trách nhiệm tiếp nhận, hướng dẫn và giải đáp thắc mắc liên quan đến việc lập hồ sơ, nộp hồ sơ và quy trình nhận tiền thai sản. Người lao động hoặc thân nhân cần chuẩn bị đầy đủ giấy tờ theo hướng dẫn để được xét duyệt nhanh chóng.
Hồ sơ hưởng chế độ bảo hiểm thai sản cho người không đi làm có thể được nộp bằng một trong ba hình thức linh hoạt sau:
- Nộp trực tiếp tại cơ quan bảo hiểm xã hội nơi cư trú.
- Gửi qua dịch vụ bưu chính đến cơ quan BHXH.
- Thực hiện nộp hồ sơ trực tuyến thông qua Cổng dịch vụ công BHXH Việt Nam hoặc tổ chức I-VAN được ủy quyền.
Về thời hạn giải quyết, theo Khoản 4, Điều 5 Quyết định 166/QĐ-BHXH, cơ quan BHXH có trách nhiệm chi trả chế độ trong thời gian quy định:
- Nếu người lao động hoặc thân nhân trực tiếp nộp hồ sơ: thời gian giải quyết tối đa 03 ngày làm việc kể từ ngày tiếp nhận đủ hồ sơ hợp lệ.
- Nếu hồ sơ được đơn vị sử dụng lao động gửi đến: thời hạn tối đa là 06 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ theo quy định.
Tóm lại, bảo hiểm thai sản cho người không đi làm vẫn có thể được hưởng nếu người lao động hoặc chồng tham gia BHXH đủ thời gian theo quy định. Đặc biệt, từ 01/7/2025, Luật BHXH mới mở rộng quyền lợi thai sản cho người tham gia BHXH tự nguyện, đảm bảo an sinh xã hội cho nhiều đối tượng hơn.
