Hộ kinh doanh có tư cách pháp nhân không? Quy định về con dấu và hợp đồng

Hộ kinh doanh có tư cách pháp nhân không là câu hỏi mà mọi chủ cơ sở cần phải nắm rõ câu trả lời để tránh các rủi ro trong kinh doanh. Từ quy mô cửa hàng nhỏ đến các mô hình dịch vụ gia đình, việc hiểu sai bản chất pháp lý này rất phổ biến. xCyber sẽ giải đáp chi tiết vấn đề này ngay trong bài viết sau.

Hộ kinh doanh có tư cách pháp nhân không?

Để trả lời chính xác câu hỏi hộ kinh doanh có tư cách pháp nhân không, chúng ta cần căn cứ vào các điều kiện để một tổ chức được công nhận là pháp nhân theo quy định của pháp luật.

Theo Điều 74 Bộ luật Dân sự 2015, một tổ chức chỉ được công nhận có tư cách pháp nhân khi đáp ứng đủ 04 điều kiện sau:

1. Được thành lập hợp pháp theo quy định của Bộ luật này và luật khác có liên quan.
2. Có cơ cấu tổ chức chặt chẽ.
3. Có tài sản tách biệt hoàn toàn với các cá nhân, pháp nhân khác và tự chịu trách nhiệm bằng khối tài sản đó.
4. Có khả năng nhân danh chính mình để tham gia vào các quan hệ pháp luật một cách độc lập.

Trong khi đó, đối chiếu với khoản 1 Điều 79 Nghị định 01/2021/NĐ-CP, quy định về hộ kinh doanh nêu rõ:

• Hộ kinh doanh do một cá nhân hoặc các thành viên hộ gia đình đăng ký thành lập.
• Chủ hộ kinh doanh và các thành viên phải chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình đối với hoạt động kinh doanh (trách nhiệm vô hạn).

Kết luận: Dựa trên sự đối chiếu này, có thể thấy hộ kinh doanh không có tài sản độc lập hoàn toàn với chủ sở hữu (không tách bạch giữa tài sản kinh doanh và tài sản cá nhân). Do đó, mô hình này không đáp ứng đủ điều kiện tại Điều 74 Bộ luật Dân sự 2015.

Như vậy, hộ kinh doanh không có tư cách pháp nhân.

Điều này đồng nghĩa với việc hộ kinh doanh không thể nhân danh chính mình để tham gia các quan hệ pháp luật độc lập như một doanh nghiệp (công ty TNHH hay công ty cổ phần), mà mọi hoạt động đều phải thông qua chủ hộ kinh doanh.

Hộ kinh doanh có con dấu pháp nhân hay không?

Hộ kinh doanh có con dấu không? Do hộ kinh doanh không có tư cách pháp nhân, nên theo quy định hiện hành, hộ kinh doanh không có con dấu pháp nhân (loại con dấu tròn mang tính pháp lý cao thường thấy ở các công ty).

Theo Nghị định 99/2016/NĐ-CP, chỉ các cơ quan, tổ chức, chức danh nhà nước hoặc các đơn vị có tư cách pháp nhân mới thuộc đối tượng đăng ký và quản lý con dấu chặt chẽ. Hộ kinh doanh cá thể hoạt động dưới hình thức chịu trách nhiệm vô hạn của cá nhân hoặc hộ gia đình, nên không được cấp và không được sử dụng con dấu pháp nhân.

Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là hộ kinh doanh không có con dấu. Pháp luật hiện nay không cấm việc hộ kinh doanh tự thiết kế và sử dụng các loại con dấu khác để phục vụ cho sự thuận tiện trong giao dịch, miễn là không vi phạm quy định về sao chép con dấu của cơ quan nhà nước hay tổ chức khác.

Các loại con dấu mà hộ kinh doanh được phép sử dụng

Dù không có con dấu pháp nhân, nhưng để tăng tính chuyên nghiệp và thuận tiện trong vận hành, con dấu của hộ kinh doanh vẫn được sử dụng rộng rãi dưới dạng cung cấp thông tin. 

Việc “hộ kinh doanh có cần con dấu không” hoàn toàn phụ thuộc vào nhu cầu thực tế của chủ hộ. Dưới đây là các loại phổ biến:

Con dấu tên hộ kinh doanh

Đây là loại con dấu hộ kinh doanh phổ biến nhất. Con dấu này thường được thiết kế hình vuông hoặc hình chữ nhật (dấu chức danh/địa chỉ). Nội dung trên con dấu thường bao gồm:

• Tên HKD (đúng theo Giấy chứng nhận đăng ký).
• Mã số thuế.
• Địa chỉ trụ sở.
• Số điện thoại liên hệ.

Loại dấu này giúp khách hàng dễ dàng nhận diện thông tin trên hóa đơn bán lẻ hoặc bao bì sản phẩm.

Lưu ý: Con dấu này chỉ mang tính chất cung cấp thông tin, không thay thế được giá trị pháp lý của chữ ký chủ hộ.

Con dấu chữ ký chủ hộ kinh doanh

Nhiều chủ hộ sử dụng con dấu khắc sẵn chữ ký để tiết kiệm thời gian khi phải xử lý số lượng lớn các giấy tờ nội bộ hoặc chứng từ không mang tính pháp lý cao. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng con dấu chữ ký này không thể thay thế hoàn toàn chữ ký tươi trong các giao dịch quan trọng (như vay vốn ngân hàng, ký hợp đồng kinh tế lớn) vì nó không có giá trị xác thực pháp lý.

Con dấu cung cấp thông tin cho người mua hàng

Để phục vụ quy trình bán hàng và chăm sóc khách hàng chuyên nghiệp, hộ kinh doanh có thể khắc các loại dấu như:

• Đã thanh toán / Đã thu tiền
• Bán hàng qua điện thoại
• Đồng kiểm khi nhận hàng
• Logo cửa hàng
• ….

Loại dấu này giúp quy trình bán hàng nhanh gọn và minh bạch hơn với người mua.

Lưu ý quan trọng: 

Con dấu hộ kinh doanh chỉ có giá trị thông tin. Tuyệt đối không được giả mạo dấu của cơ quan Nhà nước. Căn cứ Điều 13 Nghị định 144/2021/NĐ-CP, hành vi này sẽ bị phạt tiền từ 2 – 10 triệu đồng hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự tùy mức độ nghiêm trọng.

Hộ kinh doanh có được ký hợp đồng không?

Câu trả lời là CÓ. Hộ kinh doanh hoàn toàn được quyền ký kết các hợp đồng kinh tế, thương mại, lao động để phục vụ hoạt động kinh doanh. Tuy nhiên, chủ thể thực hiện việc ký kết không phải là “Hộ kinh doanh” mà là Cá nhân – Chủ hộ kinh doanh.

Vì hộ kinh doanh có tư cách pháp nhân là không đúng, nên khi ký hợp đồng, thông tin bên đại diện phải là:

• Tên chủ hộ kinh doanh (người đứng tên trên Giấy ĐKKD).
• Số CMND/CCCD/Hộ chiếu.
• Với tư cách là đại diện cho Hộ kinh doanh [Tên Hộ kinh doanh].

Chủ hộ sẽ là người chịu trách nhiệm trực tiếp và vô hạn đối với các quyền và nghĩa vụ phát sinh từ hợp đồng đó bằng tài sản của mình.

Khi nào hộ kinh doanh có thể trở thành pháp nhân?

Như đã phân tích, bản chất của hộ kinh doanh là không có tư cách pháp nhân. Do đó, hộ kinh doanh không thể “tự nhiên” trở thành pháp nhân được.

Nếu muốn có tư cách pháp nhân để mở rộng quy mô, huy động vốn dễ dàng hơn và hạn chế rủi ro tài sản (trách nhiệm hữu hạn), chủ hộ kinh doanh cần thực hiện thủ tục chuyển đổi loại hình.

Hộ kinh doanh có thể chuyển đổi sang các hình thức doanh nghiệp có tư cách pháp nhân theo quy định của Luật Doanh nghiệp 2020, bao gồm:

• Công ty Trách nhiệm hữu hạn (1 hoặc 2 thành viên trở lên).
• Công ty Cổ phần.
• Công ty Hợp danh.

(Lưu ý: Doanh nghiệp tư nhân cũng là một loại hình doanh nghiệp nhưng Doanh nghiệp tư nhân cũng không có tư cách pháp nhân giống như hộ kinh doanh).

Việc chuyển đổi này được nhà nước khuyến khích và có nhiều chính sách hỗ trợ về lệ phí cũng như thủ tục hành chính.

Như vậy, xCyber đã giải đáp chi tiết câu hỏi hộ kinh doanh có tư cách pháp nhân không. Việc hiểu đúng bản chất pháp lý này sẽ giúp bạn chủ động hơn trong các quyết định tài chính. Nếu còn bất kỳ thắc mắc nào về thủ tục hoặc giải pháp quản lý cho hộ kinh doanh, hãy liên hệ ngay với chúng tôi để được tư vấn.